?????????
✍?ثمرات بحث «استعمال لفظ در اکثر از معنا»
?تفصیل آیت الله بروجردی بین آیات از زبان خدای متعال و آیات از زبان غیر او
?آیات ابتدائی سوره حمد کلام خدای متعال است که خدای متعال انشای حمد برای خود کرده است، اما ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ کلام خدای متعال نبوده و قبل آن فعل «قل» در تقدیر است؛ چون معنا ندارد که خدای متعال تعبیر ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ را بیان کند.
?بنابراین در ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ یا ﴿اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾ از این باب کلام خدای متعال است که متعلق به یک «قل» در تقدیر است و خدای متعال امر به استعمال این تعابیر به همان معانی که بندگان بیان می کنند کرده است. بندگان هم همین عمل را انجام می دهند و لذا لازم است که قصد معانی آنها ولو به نحو اجمالی وجود داشته باشد که در مورد این آیات وجود قصد دعاء لازم است.
?اما تعبیر ﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِين﴾ انشای حمد از سوی خدای متعال نسبت خود خودش است و وقتی نمازگزار این آیه شریفه را تلاوت کرده و قصد انشای حمد از سوی خود داشته باشد، غیر از مفاد این آیه خواهد شد و در صورتی که با تلاوت این آیه قصد قرائت قرآن کریم و قصد انشای حمد برای خدای متعال صورت گیرد، استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد خواهد بود
?نهایه التقریر فی مباحث الصلاه،ج۲،ص۱۳۴