مصباح

?????????

✍?ثمرات بحث «استعمال لفظ در اکثر از معنا»

?تفصیل آیت الله بروجردی بین آیات از زبان خدای متعال و آیات از زبان غیر او

?آیات ابتدائی سوره حمد کلام خدای متعال است که خدای متعال انشای حمد برای خود کرده است، اما ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ کلام خدای متعال نبوده و قبل آن فعل «قل» در تقدیر است؛ چون معنا ندارد که خدای متعال تعبیر ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ را بیان کند. 

?بنابراین در ﴿إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاكَ نَسْتَعِينُ﴾ یا ﴿اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ﴾ از این باب کلام خدای متعال است که متعلق به یک «قل» در تقدیر است و خدای متعال امر به استعمال این تعابیر به همان معانی که بندگان بیان می کنند کرده است.  بندگان هم همین عمل را انجام می دهند و لذا لازم است که قصد معانی آنها ولو به نحو اجمالی وجود داشته باشد که در مورد این آیات وجود قصد دعاء لازم است. 

?اما تعبیر ﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِين﴾ انشای حمد از سوی خدای متعال نسبت خود خودش است و وقتی نمازگزار این آیه شریفه را تلاوت کرده و قصد انشای حمد از سوی خود داشته باشد، غیر از مفاد این آیه خواهد شد و در صورتی که با تلاوت این آیه قصد قرائت قرآن کریم و قصد انشای حمد برای خدای متعال صورت گیرد، استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد خواهد بود

?نهایه التقریر فی مباحث الصلاه،ج۲،ص۱۳۴

??????????

✍?علت اقناعی عبارت است از علتی که صرفا به جهت #قانع_کردن مخاطب آورده شده و حقیقتا هیچگونه دخلی در حکم ندارد مانند علت هایی که به عدم صحت آن قطع داریم 

?سید عبدالاعلى سبزواری در ذیل بطلان خواندن سوره های سجده دار در نماز می فرماید: فرمایش حضرت که فرمودند: «سجده زیاده ای در نماز است»  احتمالات مختلفی دارد: … یکی از آن احتمالات این است که از علت های اقناعی باشد نه از حکمت یا علت. با توجه به این که در گفتگوهای ائمه علیهم السلام نیز رواج داشته است

?و منها: أن يكون من العلل الإقناعية لا من الحكمة و لا من العلة، كما هي الدائرة في محاورات الأئمة عليهم السلام و المتيقن هو الأخير و إثبات غيره يحتاج إلى دليل

?مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام،ج۶،ص۲۶۷

???????????

?ارزش و ثوابِ “صبر” در برابر مصیبت‌ها

✍روزی جمعی از مردم به خاطر نیامدن باران که قحطی به همراه داشت، تصمیم گرفتند نزد حضرت نوح(ع) بروند و از او بخواهند دعا کند تا بلکه باران ببارد، وقتی به در خانه رسیدند، در را زدند، زن نوح(ع) از خانه بیرون آمد. آنها گفتند: نوح کجاست؟ ما آمده‌ایم از او بخواهیم دعا کند تا باران ببارد. زن گفت: اگردعای نوح مستجاب می‌شد، برای خود ما دعا می‌کرد که وضع زندگیمان خوب شود. او اکنون به بیابان رفته تا هیزم جمع کند و بفروشد و آن چنان مقامی هم ندارد که دعایش مستجاب گردد. آنها به بیابان رفتند، ناگهان دیدند که نوح هیزم به پشت گرفته به آن حضرت گفتند: دعا کن تا باران بیاید، قحطی همه جا را گرفته است. نوح(ع) دعا کرد و باران آمد. آنها به نوح(ع) گفتند: تو که این‌گونه مستجاب‌الدعوه هستی چرا در مورد زن خودت نفرین نمی‌کنی که مثلاً از خانه‌ات بیرون رود و مجازات شود و پشت سرت بدگویی نکند. حضرت نوح(ع) در پاسخ فرمود: ارزش و ثواب تحمل و صبر با چنین زنی، بهتر از آن است که با نفرین، او را به مجازات برسانم.

? قصه‌های قرآن، درودگر، ص۱۶ 

?????????

?ستارالعیوب واقعی چیست؟

✍ ما ستارالعیوب را به این معنی می‌دانیم که کسی کار گناهی انجام دهد و دیگری آن را بپوشاند. در حالی‌که پوشاندن عیب به معنی پوشاندن یک نقص هم هست. 

به‌طور مثال، فقر یک عیب نیست؛ اما یک نقص و کمبود است. پس پوشاندن فقر نیز نوعی ستارالعیوب شدن است. همه ما به نوعی و از روی غفلت و نادانی گاهی ناخواسته، یکی از موارد نادر ستار العیوب بودن را رعایت نمی‌کنیم. 

 مثال: در کوچه‌ای که 10 خانواده است، در روز عید قربان، هر کس با هزینه خود در گوشت قربانی یک رأس گوسفند شریک می‌شود؛ ممکن است یک خانواده به علت فقر مالی، نتواند در گوشت قربانی شریک شود و چه بسا عید قربان درب خانه خود را از صبح تا شب ببند تا همسایگان گمان کنند در خانه نیستند. پس ما با این کار باعث می‌شویم فقر آن همسایه بروز کند. باید سعی کنیم این قربانی را در محل دیگری انجام دهیم.

یا فرض کنیم با یک گروه 6 نفره به سفر می‌رویم، در جلوی غذاخوری گران‌قیمتی برای ناهار توقف می‌کنیم، یک نفر از جمع، پول زیادی همراه ندارد. 5 نفر داخل غذاخوری برای خرید غذا می‌شویم و آن فردی که پول ندارد، به علت این اشتباه و خودخواهی ما، مجبور می‌شود، عیبش را فاش کند و دیگران بدانند او پول زیاد همراه ندارد، هر چند آن فرد با دلیل‌تراشی، مستقیم به نداشتن پول اعتراف نکند.

???????????

✅ آیت الله مجتهدی تهرانی (ره) :

فرزند جوان، هدایتگر پدر

یکی از ثروتمندان مشهد به نام عباسقلی خان، شبی با پسرش که فانوس به دست، جلو حرکت می‏کرد تا در شعاع نور فانوس، پدر دید کافی برای طی مسیر داشته باشد، قدم می‏زد.

وقتی به جلو کاروانسرای خود رسید، به فرزندش گفت:

پسرم! در وصیت نامه نوشته ‏ام و به طور شفاهی نیز به تو می‏گویم که وقتی من از دنیا رفتم، این کاروانسرا را خراب کن و یک مدرسه علمیه برای شاگردان امام صادق (علیه السلام) بناکن.

پسرش ضمن پذیرفتن این وصیت، فانوس را به پشت سر پدر برد. در نتیجه پدر او نتوانست مسیر و راهش را درست ببیند؛ از اینرو ایستاد و گفت:

فرزندم! نور باید جلو باشد تا راه روشن کند؛ نور فانوس که پشت سر من است، جلو را روشن نمی‏کند.

فرزندش گفت:

 ای پدر! اگر نوری از پشت سر انسان بیاید به درد راه نمی‏خورد؛ پس چرا وصیت می‏کنی که بعدا اینجا را مدرسه کنم؟!

?پدرم! نور قبرت را از قبل بفرست.?

پدر او را تحسین کرد و گفت:

    مرا خوب نصیحت کردی!!!

فردا صبح، پدر چند کارگر آورد و کاروانسرا را تخریب و مدرسه علمیه را بنا نمود.