مصباح

????

✍در آیات فراوانی ، هدف از نزول قرآن ،انسان سازی   و هدایت جهانیان به سوی سعادت دنیوی و اُخروی و زندگی سعادتمند بیان شده است..

?بقره 2- انعام 155-157- اعراف 52-203- یونس57- نحل64- لقمان 2_3 و ..

?با توجه به این نکته و این که « القرآن یفسر بعضه بعضا »« آیات قرآن یکدیگر را تفسیر می کنند »….

❕«  قرآن یک کتاب تربیت و انسان سازی است که برای تکامل فرد و جامعه در همه جنبه های معنوی و مادی نازل شده است لذا  روشن می شود که منظور از اینکه  همه چیز که در قرآن آمده است  تمام اموری است که برای پیمودن این راه لازم است، نه اینکه قرآن یک دائرة المعارف بزرگ است که تمام جزئیات علوم ریاضی و جغرافیائی و شیمی و فیزیک و گیاه شناسی و مانند آن در آن آمده است، هر چند قرآن یک دعوت کلی به کسب همه علوم و دانشها کرده که تمام دانشهای یاد شده و غیر آن در این دعوت کلی جمع است، به علاوه گاه گاهی به تناسب بحثهای توحیدی و تربیتی، پرده از روی قسمتهای حساسی از علوم و دانشها برداشته است، ولی با این حال آنچه قرآن به خاطر آن نازل شده و هدف اصلی و نهائی قرآن را تشکیل می دهد، همان مساله انسان سازی است، و در این زمینه چیزی را فروگذار نکرده است.

?گاهی انگشت روی جزئیات این مسائل گذارده و تمام ریزه کاریها را بیان می کند (مانند احکام نوشتن قراردادهای تجارتی و اسناد بدهکاری که در طولانی ترین آیه قرآن یعنی آیه 282 سوره بقره طی 18 حکم  بیان شده است) و گاهی مسائل حیاتی انسان را به صورتهای کلی و کلی تر مطرح می کند، مانند آیه «خداوند فرمان به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان می دهد و شما را از هر گونه زشتی و منکر و ستم، نهی می کند.»

?وسعت این مفاهیم مانند وسعت مفهوم وفای به عهد در آیه ان العهد کان مسئولا - اسراء آیه 34 و وفای به عقد در آیه اوفوا بالعقود مائده آیه 1  و لزوم اداء حق جهاد در آیه و جاهدوا فی الله حق جهاده  حج آیه 78 و اقامه قسط و عدل  در آیه لیقوم الناس بالقسط  حدید آیه 45 و توجه به نظم در تمام زمینه ها  در آیه و السماء رفعها و وضع المیزان الا تطغوا فی المیزان و اقیموا الوزن بالقسط و لا تخسروا المیزان سوره الرحمن 7 - 8 - 9  و خودداری از هر گونه فساد در روی زمین در آیه  و لا تفسدوا فی الارض بعد اصلاحها اعراف آیه 85 و ((دعوت به تدبر و تفکر و  تعقل که در بسیاری از آیات قرآن وارد شده است، و امثال این برنامه های انسان شمول که می تواند راهگشا در همه زمینه ها باشد، دلیل روشنی است بر اینکه در قرآن بیان همه چیز هست.

?حتی فروع این دستورهای کلی را نیز بلاتکلیف نگذارده، و مجرائی که باید از آن مجرا این برنامه ها تبیین شود بیان کرده و می گوید: «آنچه پیامبر به شما دستور می دهد اجرا کنید و آنچه شما را از آن نهی می کند باز ایستید» (حشر آیه 7)

?در روایات اسلامی نیز روی جامعیت قرآن بسیار تاکید شده است. از جمله در حدیثی از امام صادق علیه السلام می خوانیم ؛«خداوند در قرآن هر چیزی را بیان کرده است، به خدا سوگند چیزی که مورد نیاز مردم بوده است کم نگذارده، تا کسی نگوید اگر فلان مطلب درست بود در قرآن نازل می شد، آگاه باشید همه نیازمندیهای بشر را خدا در آن نازل کرده است»

?الکافی، ج1، ص59

?در حدیث دیگری از امام  باقر علیه السلام می خوانیم؛

«خداوند متعال چیزی را که مورد نیاز این امت است در کتابش فرو گذار نکرده، و برای رسولش ‍ تبیین نموده است، و برای هر چیزی حدی قرار داده، و دلیل روشنی برای آن نهاده، و برای هر کسی که از این حد تجاوز کند، حد و مجازاتی قائل شده است»

?الکافی ج7 ص175

?لذا قرآن پس از آن که می گوید قرآن بیانگر هرچیزی است ( تبیانا لکل شیء ) تاکید می کند که این تبیان کلی سبب هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمین است ( #هدی و رحمه و بشری للمسلمین )  .

?تفسیر نمونه، ج11، ص361

????

✍? مراقب سخنان خود باشید. ? 

?إِذْ يَتَلَقَّي الْمُتَلَقِّيَانِ عَنِ الْيَمِينِ وَعَنِ الشِّمَالِ قَعِيدٌ 

مَا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ

(ق/١٧ و ١٨) ⚡️ترجمه :

دو فرشته راست و چپ ملازم انسانند و اعمال او را دريافت مى دارند. 

انسان هيچ سخنى را بر زبان نمى آورد مگر اين كه، فرشته اى مراقب و آماده براى ‏(ضبط) آن است!   

❌ دو فرشته، همواره همراه انسانند و تمام اعمال ریز و درشت آدمی را ثبت می کنند.

?انسان، نه فقط در برابر كردار، بلكه در برابر گفتار خود مسئول است و مورد محاسبه قرار مى گيرد.

?مواظب حرف های خود در خانواده و جامعه باشیم. 

ممکن است یک گفته ی انسان، آتش جهنم یا بهشت الهی را بدنبال داشته باشد.

???

✍?اخلاص داشته باشید.?

?إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاء وَلَا شُكُوراً  (انسان/٩)

?اهل بیت پس از انفاق به مسکین و یتیم و اسیر، گفتند:

ما براى رضاى خدا به شما طعام مى دهيم و از شما پاداش و تشكّرى نمى خواهيم.

❌انسانهای مخلص که هدفشان فقط خداست، توقع تشکر و پاداش از کسی ندارند.

???

✍ ارزشمندی فعل به حسن فعل و حسن فاعلی: 

در تفسیر نمونه آمده است:

?« از نظر جهان بینی اسلام مطالعه نفس عمل به تنهائی کافی نیست، بلکه عمل به ضمیمه، محرک و انگیزه آن ارزش دارد، بسیار دیده شده کسانی بیمارستان یا مدرسه یا بنای خیر دیگری می سازند و تظاهر به این هم دارند که هدفشان صددرصد خدمت انسانی است به جامعهای که به آن مدیونند، در حالی که زیر این پوشش ‍ مطلب دیگری نهفته شده است و آن حفظ مقام و یا مال و ثروت یا جلب توجه عوام، و تحکیم منافع مادی خود، و یا حتی دست زدن به خیانت هائی دور از چشم دیگران است 

?ولی به عکس ممکن است کسی کار کوچکی انجام دهد، با اخلاص تمام و انگیزه ای صددرصد انسانی و روحانی .

❓اکنون باید پرونده این مردان  بزرگ را، هم از نظر عمل، هم از نظر انگیزه و محرک، مورد بررسی قرار داد، و مسلما از چند صورت خارج نیست :

1⃣گاهی هدف اصلی از اختراع صرفا یک عمل تخریبی است (همانند کشف انرژی اتمی که نخستین بار به منظور ساختن بمبهای اتمی صورت گرفت ) سپس در کنار آن منافعی برای نوع انسان نیز به وجود آمده که هدف واقعی مخترع یا مکتشف نبوده و یا در درجه دوم قرار داشته است، تکلیف این دسته از مخترعان کاملا روشن است .

2⃣ گاهی مخترع یا مکتشف، هدفش بهره گیری مادی و یا اسم و آوازه و شهرت است و در حقیقت، حکم تاجری دارد که برای در آمد بیشتر تاسیسات عام المنفعه ای به وجود می آورد و برای گروهی ایجاد کار و برای مملکتی محصولاتی به ارمغان می آورد، بی آنکه هیچ هدفی جز تحصیل در آمد داشته باشد، و اگر کار دیگری در آمد بیشتری داشت به سراغ آن می رفت .

?البته چنین تجارت یا تولیدی اگر طبق موازین مشروع انجام گیرد، کار خلاف و حرامی نیست، ولی عمل فوق العاده مقدسی هم محسوب نمی شود.

❗️و از اینگونه مخترعان و مکتشفان در طول تاریخ کم نبودند و نشانه این طرز تفکر همان است که اگر ببینند آن در آمد یا بیشتر از آن از طرقی که مضر به حال جامعه است تامین می شود (مثلا در صنعت داروسازی بیست درصد سود می برند و در هروئین سازی 50 درصد) این دسته خاص دومی را ترجیح می دهند.

?تکلیف این گروه نیز روشن است آنها هیچگونه طلبی نه از خدا دارند و نه از همنوعان خویش و پاداش آنها همان سود و شهرتی بوده که می خواسته اند و به آن رسیده اند.

3⃣ گروه سومی هستند که مسلما انگیزه های انسانی دارند و یا اگر معتقد به خدا باشند انگیزه های الهی، و گاهی سالیان دراز از عمر خود را در گوشه لابراتوارها با نهایت فلاکت و محرومیت به سر می برند به امید اینکه خدمتی به نوع خود کنند، و ارمغانی به جهان انسانیت تقدیم دارند، زنجیری از پای دردمندی بگشایند و گرد و غباری از چهره رنجدیده ای بیفشانند.

❗️اینگونه افراد اگر ایمان داشته باشند و محرک الهی، که بحثی در آنها نیست، و اگر نداشته باشند اما محرکشان انسانی و مردمی باشد بدون شک پاداش مناسبی از خداوند دریافت خواهند داشت، این پاداش ممکن است در دنیا باشد، و ممکن است در جهان دیگر باشد، مسلما خداوند عالم عادل آنها را محروم نمی کند، اما چگونه و چطور؟ جزئیاتش بر ما روشن نیست، همین اندازه می توان گفت خداوند اجر چنین نیکوکارانی را ضایع نمی کند.

❕دلیل بر این مساله علاوه بر حکم عقل، اشاراتی است که در آیات و یا روایات آمده است .

?ما هیچ دلیلی نداریم که جمله «ان الله لا یضیع اجر المحسنین» ?سوره یوسف آیه 90 

?شامل این گونه اشخاص نشود، زیرا محسنین در قرآن فقط به مؤمنان اطلاق نشده است، لذا می بینیم برادران یوسف هنگامی که نزد او آمدند بی آنکه او را بشناسند و در حالی که او را عزیز مصر می پنداشتند به او گفتند انا «نراک من المحسنین »«ما ترا از نیکوکاران می دانیم .» ?یوسف 36

?از این گذشته آیه « فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره و من یعمل مثقال ذرة شرا یره »

«هر کس به اندازه سنگینی ذره ای کار نیک کند آن را می بیند و هر کس بمقدار ذره ای کار بد کند آن را خواهد دید»

?زلزال 7-8

❗️ به وضوح شامل اینگونه اشخاص می شود.

?در حدیثی از علی بن یقطین از امام کاظم می خوانیم؛

«در بنی اسرائیل مرد با ایمانی بود که همسایه کافری داشت، مرد بی ایمان نسبت به همسایه با ایمان خود نیک رفتاری می کرد، وقتی که از دنیا رفت خدا برای او خانهای بنا کرد که مانع از گرمای آتش شود… و به او گفته شد این به سبب نیک رفتاریت نسبت به همسایه مؤمنت می باشد»

?بحار الانوار  جلد 3 چاپ کمپانی صفحه 377

?و نیز از پیامبر اکرم در باره عبد الله بن جدعان که از مشرکان معروف جاهلیت و از سران قریش بود چنین نقل شده : «کم عذابترین اهل جهنم ابن جدعان است، سؤال کردند یا رسول الله چرا؟ فرمود: او گرسنگان را سیر می کرد.

?همان مدرک صفحه 382

???

✍در روایات ما دعا برای تعجیل فرج آل محمد و گشایش در امر آنان  و ظهور قائم اهل بیت بسیار مورد توصیه و تاکید قرار گرفته است .

?در توقیع شریفی از امام زمان علیه السلام چنین آمده است که فرمود ؛

« برای تعجیل فرج زیاد دعا کنید ، زیرا فرج و گشایش  شما نیز در این امر است »

?بحار الانوار ج52 ص92

❕از سوی دیگر یکی از  مواردی  که سبب می شود دعای انسان به اجابت نزدیکتر شود ، صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد است .

?امام صادق علیه السلام فرمود ؛

« دعای شما به آسمان بالا نمی رود مگر زمانی که ( قبل از آن ) بر محمد و آل محمد صلوات بفرستید »

?الکافی ج2 ص 493

?و فرمود ؛

« هرکس از شما که  به نزد خداوند حاجتی دارد باید ابتدا بر محمد و آل او صلوات بفرستد سپس حاجتش را از خدا بخواهد »

?الکافی ج2 ص494

?امالی طوسی ج1 ص175

❕بر این اساس شیعیان جهت استجابت دعایشان پس از آن که بر محمد و آل او صلوات می فرستند برای تعجیل فرج قائم آل محمد و گشایش در امر اهل بیت دعا می کنند تا  این دعا به برکت صلوات بر پیامبر گرامی و اهل بیت مورد اجابت خداوند قرار گیرد .

❕در روایات متعددی نیز می بینیم که امامان گرامی این نوع صلوات فرستادن را به شیعیان خود تعلیم می دادند .

?عمرو بن ابی المقدام می گوید امام صادق دعایی جامع برای دنیا و آخرت به من تعلیم داد که در آن آمده بود ؛

« اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل_فرجهم »

?الکافی ج2 ص583

?در روایت دیگر از امام صادق علیه السلام آمده است؛

« هر کس پس از نماز صبح و ظهر بگوید «  اللهم صل علی محمد و آل محمد و #عجل_فرجهم » نمی میرد مگر آنکه قائم آل محمد را درک می کند »

? بحار الانوار ج83 ص77

?در روایت دیگر آمده است که امام صادق علیه السلام به عبد الله بن سنان چنین تعلیم داد که در روز جمعه بعد از نماز عصر صد مرتبه بگوید ؛ « اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل_فرجهم »

?مستدرک الوسائل ج6 ص94