مصباح

?????

✍از سخنرانی آیت الله مرحوم علی مشکینی (ره):

?? موضوع بیان حقیقت روح و مراتب تربیتی روح

برای جسم انسان اوصافی تصور می شود که مادی است. موجودی که در جسم انسان هبوط کرده است، روح نام دارد که آن هم دارای اوصاف و صفاتی است. صفات و ویژگی های روح عبارت است از شجاعت، تواضع، خضوع، رحم، جبن، بخل، تکبر. هم صفات حسنه و هم صفات رذیله بر روح وارد می شود و این انسان است که با انتخاب خود، این صفات حسنه و یا رذیله را بر روح انسان وارد می کند. 

امتیاز و ویژگی روح انسان با دیگر ارواح موجودات دیگر، داشتن صفت عقل است. و با داشتن این صفت است که امر و نهی خدواند مورد توجه و عنایت انسان قرار می گیرد. 

عقل به معنای زنجیر و پابند است و نقش زنجیر نفس را بر عهده دارد. 

وقتی خداوند این عقل را آفرید به او فرمان داد که سخن بگوید و فرمود ای عقل این تو هستی که باید ناطق جامعه باشی، و از اسرار وجود با خبر شوی و خیر و شر را بشناسی و اوامر و نواهی خداوند را درک کنی. 

مقصود این است که انسان عاقل باید در جامعه حکمران باشد و سخن بگوید و اجازه به سخن گفتن افراد جاهل ندهد. 

خداوند بیان می کند که موجودی شریفتر و فاضل تر از عقل نیافریده است. و آن را به کسانی عطا می کند که دوستش دارد. 

?? این نیروی عظیم الهی که همان عقل است، باید از سوی خداوند هدایت بشود و در مسیر دین قرار بگیرد و خود عقل نیز هدایت، لازم دارد. خود به خود این عقل مستقلاً باعث کمال و هدایت انسان نمی شود. اگر عقل اسیر هوای نفس شد، انحراف انسان هم پدید می آید و اگر تحت تأثیر هدایت و اوامر و نواهی خداوند قرار گرفت باعث هدایت و رشد و کمال انسان می شود. 

?? انسان باید از عقل خود مراقبت کند تا در مسیر درست قرار بگیرد و علم و دانش، خوراک عقل است. و عقل بدون علم به هدف خود نمی رسد.