مصباح

عَن عَبدِاللهِ بنِ سِنان فی حدیثٍ قالْ ، قالَ أبوعبدالله علیه‌السلام: وَ إِیَّاکَ وَ خَصْلَتَیْنِ الضَّجَرَ وَ الْکَسَلَ فَإِنَّکَ إِنْ ضَجِرْتَ لَمْ تَصْبِرْ عَلَى حَقٍّ وَ إِنْ کَسِلْتَ لَمْ تُؤَدِّ حَقّاً.

🌺 امام صادق علیه‌السلام فرمودند: از دو خصوصیّت و خصلت بپرهیز ؛ کم‌حوصلگى و تنبلى؛ زیرا اگر کم‌حوصله شوى بر حق صبر نمیکنی، و اگر تنبل شوی حق را ادا نمیکنی. (الامالی شیخ صدوق، ص 636)

 «ضَجر»، به معنای دلتنگ شدن و ملول شدن و بی‌حوصله شدن است. انسان یک وقتی از یک وضعیّتی، از یک حادثه‌ای مثلاً -یا از وضع مزاجی خودش، یا از کاری که به عهده‌ی او هست- ملول می شود، دلتنگ می شود. می فرماید مراقب باش دچار این دلتنگی نشوی، دچار این ملالت نشوی، دچار این کم‌حوصلگی نشوی، این ضَجر است. «کَسَل»، عبارت است از تنبلی؛ یک کاری را انسان تأخیر بیندازد به‌خاطر تنبلی؛ مطالعه‌ای دارد، کاری دارد، اشتغالی دارد، دنبال‌گیری‌ای دارد، تنبلی کند .می فرماید از این دو چیز پرهیز کن. [درباره‌ی] این مسئله‌ی ضَجر که بی‌حوصلگی است، این را ما به شما جوانها عرض کنیم که یکی از بزرگ‌ترین نِعَم الهی برای انسانی که جوان هست، حوصله است.

🔵🔄 حالا این [چیزی] که ما -امثال بنده که وارد وادی پیری شدیم و مبالغی در این وادی پیش رفتیم- خوب درک می کنیم و جوانها درست توجه ندارند به این نعمت بزرگ.

 … تنبلی هم همین‌جور [است]، تنبلی هم مثلاً [این که] فرض کنید صبح -حالا بعد از نماز- خواب رفته، گرفته خوابیده است؛ کار واجبی هم دارد، تنبلی می کند، بلند نمی شود. پهلوی زن و بچه‌اش نشسته است، تنبلی می کند؛ در یک جلسه‌ای نشسته است، تنبلی می کند؛ حرکت نمی کند، راه نمی رود.

⭕️یعنی این دو خصوصیّت، دو خصوصیّتی است که یک انسان را از عمل، باز می دارد؛ از عمل صالح که عِدل ایمان است؛ شما در قرآن ملاحظه می کنید عِدل ایمان، عمل صالح است [باز می دارد]. … بعد فرمود:”فَإنَّکَ إن ضَجِرتَ لَم تَصبِر عَلی حَقٍّ “ امام (علیه‌السلام) آن نقطه‌ی اساسی را مورد توجّه قرار می دهند؛ می فرماید «ضَجِرتَ» یعنی اگر بی‌حوصله شدی، بر حق صبر نمی کنی. …. بی‌حوصلگی خاصیّتش این است که انسان بر حق که بایستی پایداری کند، پافشاری کند، بر سر حق بماند، انسان از این محروم می ماند.

⭕️وقتی که [انسان] دچار ضَجر و دچار همین حالت ملالت و حالت بی‌حوصلگی شد، بر حق پافشاری نمی کند. وقتی دچار «کَسَل» یعنی تنبلی شدی، آن وقت حق را ادا نمی‌کنی، آن کاری را که باید انجام بدهی، حقّی را که باید ادا بکنی، آن را ادا نمیکنی به خاطر تنبلی؛ به خاطر تن‌پروری و تنبلی.

[ شرح حدیث از مقام معظم رهبری حضرت آیت الله امام خامنه ای، برداشت از khamenei.ir ]