مصباح

?????????

✍? شرک و توحید و مراتب آن‌ها

? «شرك» اسم مصدر است از «شَرِكَ» به معنای اعتقاد به تعدد خدايان و شريک دانستن برای خداوند است. «اَشرَكَ بالله» يعنی برای خداوند شريك و هم‌سهمی قرار داد. شرك در دين دو قسم است شرك عظيم يعنی برای خدا همتا قرار دادن، و شرك صغير يعنی در امور زندگی به غير خدا هم توجه كردن. نفی شريك از خداوند همان توحيد می‌شود، چنان‌كه نفی تركيب همان بساطت می‌شود.( خدای احد، واحد،).

✅ علمای اسلامی برای توحید درجاتی ذکر کرده‌اند،از جمله: توحيد ذاتی، توحيد صفاتی، توحيد افعالی و توحيد عبادی. در این‌جا به توضیح دو مرتبه آن که مقابل شرک است می‌پردازیم:

? توحيد ذاتی

? توحید ذاتی یعنی خداوند وجود يكتايی است كه نظير و همتا و مثل و مانند ندارد و همين‌طور جزء، اجزاء و تركيب ندارد. در مقابل آن شرك ذاتی است به اين معنا كه در عرض وجود خداوند وجود مؤثر و همتای ديگری قائل باشيم چنان‌كه بعضی از ملل به دو (ثنويت) يا سه (تثليث) يا چند اصل قديم، ازلی و مستقل از يكديگر قائل بودند. اين اعتقاد سبب خروج از جرگه اسلام است و اسلام شرك ذاتی را به هر صورتی كه باشد، رد می‌كند.

? توحيد افعالی

❇️ در جهان آفرينش علل طبيعی دارای آثار هستند، آتش می‌سوزاند و چاقو می‌برد. همان‌طوری‌كه وجود اين‌ها از خداست، آثار آن‌ها نيز از جانب خداست؛ يعنی در عين حالی‌كه معتقديم اسباب و علل طبيعی آثار خود را دارند، لكن بينش توحيدی می‌گويد: مؤثر مستقل و بالذات فقط خداست و ما بقی مؤثر بالغيرند. در مقابل آن نیز شرك است كه غير خدا مانند بت‌ها، ستاره‌ها و… را مؤثر در عرض خداوند بدانيم، يعنی غير خدا كسانی ديگری را هم در تدبير عالم سهيم بدانيم، اين نوع شرك مصداق شرك عملی است. شرك عملی دارای مراتب و درجاتی است كه بالاترين مرتبه‌اش سبب خروج از اسلام می‌شود، مثل شرك در عبادت و استمداد از غير خدا به اين عقيده كه آن غير مثل خدا قدرت و حق تصرف در عالم را دارد.

? در کنار این شرک، شرك خفی نیز وجود دارد که منظور این است که اعمال صالح و عبادات به نیت غیر خدا و برای دیگران انجام شود و در مقابلش اخلاص قرار دارد كه موجب تقرّب به خدا و برتری اعمال و عبادات می‌شود و منظور این است که اعمال و عبادات ما فقط و فقط به نیت رضای خدا و باری خدا انجام شوند.