مصباح

?پیرزنی خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) آمد و سؤال کرد: 

یا رسول الله! احوال ما در قبر چگونه خواهد بود، از کثرت گناه چه کنیم؟ 

حضرت پاسخ دادند: «بازگشت از گناه و به سوی خدا روی آوردن که به این وسیله خداوند انسان را می‌آمرزد و از خطای او صرف نظر می‌کند و از عذاب قبر نجات می‌دهد. » 

?خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَ مَن تَابَ وَ عَمِلَ صَالِحاً فَاِنَّهُ یَتُوبُ إِلَی اللهِ مَتَاباً» [۱] 

پرسید: یا رسول الله! گناهان مرا در نامه اعمالم نوشته و ثبت کرده اند و راه فراری از آنها ندارم چه کنم؟ 

فرمودند: ناراحت نباش، خداوند آنها را محو و نابود می‌کند «یَمْحُوا اللهُ مَا یَشآءُ وَ یُثبِتُ وَ عِندَهُ اُمُّ الکِتابِ. » [۲] 

گفت: یا رسول الله! مکانی که در آن گناه کرده‌ام فردای قیامت علیه من گواهی می‌دهد آن را چه کنم؟ 

?فرمودند: زمین را به زمین دیگر بدل کنند «یَومَ تُبَدَّلُ الأَرضُ غَیرَ الأَرضِ». [۳] 

پرسید: یارسول الله! آسمانی که بر سرم سایه انداخته فردای قیامت در حق من و علیه من شهادت می‌دهد، با آن چه کنم؟ 

?فرمودند: فردای قیامت آسمان را مثل طومار می‌پیچند. «یَوْمَ نَطْوِی السَّمَاءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ. » [۴] 

پیر زن گفت: با شرم و حیایی که در چشمانم دارم چه کنم که از عهده آن نمی توانم برآیم؟ 

وقتی حضرت این سخن را شنیدند گریستند و فرمودند: «حیاء واقعی حیای از خداوند است. پیرزن هم گریست. » [۵] 

از دید قرآن و روایات، «برزخ» و « قبر» یک چیزند که گاهی از آن به «عالم قبر» و گاهی به «جهان برزخ» یاد می‌شود. 

بنابراین اگر میّت را دفن نکنند باز هم برزخ و سؤال و جواب قبر دارد. [۶]

منابع:

[۱]: سوره فرقان، آیه ۷۱. «و هر کس توبه کند و نیکوکاری کند، البته به نزد خدا باز می‌گردد. » 

[۲]: سوره رعد، آیه ۳۹. «خدا آنچه را خواهد محو می‌کند و [آنچه را خواهد] تثبیت می‌کند، و اصل کتاب نزد اوست. » 

[۳]: سوره ابراهیم، آیه ۴۸. «روزی که زمین به زمین دیگر مبدّل شود. » 

[۴]: سوره انبیا، آیه ۱۰۴. «روزی که آسمان را چون طومار نوشته‌ها در هم می‌پیچیم. » 

[۵]: انسان از مرگ تا برزخ، ص۱۶۶. 

[۶]: ) تفسیر موضویی آیت الله جوادی آملی، ج۴، ص۲۲۲.