مصباح

 کرونا و تکثرگرایی معرفتی

🔹مسئله تكثرگرايي معرفتي، داراي يك وجه جامعه شناختی نيز مي‌باشد كه ناظر به مبحث «تساهل و مداراي اجتماعي» است. 

🔹به نظر مي‌رسد، كاملاً ممکن است كه گفته شود که ابنای بشر در شرایط کرونایی که همگی به یکسان درگیر آن شده اند، باید باورها و عقايد ديگران را تاب آورند و در کنار یکدیگر زیست مسالمت آمیز داشته باشند.

🔹در واقع، تساهل و مداراي اجتماعي، به معناي تحمل و برتافتن باور و عقیده مخالف، یک اصل ضروری است، وگرنه برپایی اجتماع آرام و عاری از تنش ناممکن خواهد شد و هرگونه همزیستی مسالمت آمیز به مخاطره خواهد افتاد. 

🔹در سنت اسلامي نیز اشارات و تعابیری در تأييد اين معنا وجود دارد كه انسان بايد تحمل باورهاي ديگران را داشته باشد و نبايد باورهاي خود را بر آنها تحميل كند يا به نحوي زندگي را بر آنها دشوار سازد.

🔹طبعا در اینجا نیز خواه کرونا باشد و خواه نه، تساهل و مداراي اجتماعي لازم است، اگرچه طبعاً در شرایط کرونایی که همه افراد و آحاد باید یکرنگ و یک صدا، برای دفع و رفع اين معضل تشریک مساعی کنند، تساهل و مداراي اجتماعي، اهمیتی مضاعف می یابد.

🔹با اين حال، تساهل و مداراي اجتماعي به معناي اين نيست كه باورهاي مختلف افراد، از اعتبار معرفتي يكسان برخوردار اند و همگي صادق اند، يا حتي بايد همگي را به يكسان صادق فرض كرد. 

🔹روشن است كه دو باور متعارض مفروض نزد افراد مختلف نمي‌توانند باهم صادق باشند، بلكه لزوماً يكي از اين دو باور صادق و باور ديگر كاذب است، وگرنه جمع اضداد پديد مي‌آيد كه اين هم عقلاً پذيرفتني نيست.

📝 مهدی عباس زاده؛ عضو هيئت علمی گروه معرفت شناسی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی