مصباح

?????

✍*مدعا* :  امکان هدایت کسی که تنها به قرآن تمسک می‌کند وجود خواهد داشت، حتی اگر به عترت مراجعه نکند. 

*روش نقد* : بررسی اعتبار منطقی در استدلال مرتبط با حدیث ثقلین

با سلام و احترام خدمت اساتید بزرگوار

در فضای مجازی به استدلالی مرتبط با حدیث ثقلین برخورد کردم که لازم دیدم استدلال را وارسی کنم تا صحت و اعتبار استدلال را بسنجم.

شرح مدعا و استدلال چنین است?

[ برخی از عالمان شریعت با استناد به سخن پیامبر خدا(ص) در حدیث « ثقلین » که فرمود :

  إنی تارک فیکم الثقلین … إن تمسکتم بهما لن‌تضلوا … من در بین شما دوچیز گرانسنگ باقی می‌گذارم … اگر به هردوی آن‌ها تمسک کنید ، هرگز گمراه نمی‌شوید. ادعا کرده‌اند که مفهوم آن حکم می‌کند که ؛ « اگر به یکی از آن‌ها تمسک کنید ، حتما گمراه خواهید شد » آنان نتیجه گرفته‌اند که « تمسک به قرآن » به تنهایی ، سبب گمراهی می‌شود . این برداشتی نادرست و غیر منطقی از سخن پیامبر خدا(ص) است. این قضیه از نظر منطقی ، اگر به قضیه‌ی حملیه‌‌ای از نوع موجبه‌ی کلیه، که می‌گوید:  « هر کس به هردو مورد قرآن و عترت تمسک کند، هدایت می‌شود »  تحویل شود ،  نقیض آن *سالبه‌ی جزئیة* ای خواهد بود که می‌گوید: بعضی از کسانی که به هردو مورد تمسک نمی‌کنند، گمراه می‌شوند. پس برخی از افرادی که به هردومورد تمسک نمی‌کنند، گمراه نمی‌شوند . به عبارت دیگر « امکان هدایت کسی که تنها به قرآن تمسک می‌کند » وجود خواهد داشت، حتی اگر به « عترت » مراجعه نکند . (احمد قابل ، كتاب مباني شريعت بخش هشتم.)]

اما خطای وارده بر استدلال کجاست؟

گزاره حدیث و صورت منطقی آن را به شکل زیر مینویسم

۱- اگر به کتاب و عترت تمسک جویید آنگاه گمراه نشوید    P∧Q→R

P  تمسک به کتاب

Q تمسک به عترت

R    گمراه نشوید

صورتهای معادل و نقیض آنها در دانش منطق به شکل زیر است،

∼(P∧Q→R)≡(P∧Q)∧∼R

~~(P∧Q→R)≡~[(P∧Q)∧∼R]

(P∧Q→R)≡~[(P∧Q)∧∼R] ≡ ~P v ~Q v R

بنابراین بر اساس 

*∼(P∧Q→R)≡(P∧Q)∧∼R*

 نقیض گزاره اگر به کتاب و عترت تمسک جویید آنگاه گمراه نشوید میشود کسانی هستند که به قرآن و عترت تمسک جسته اند و گمراه شده اند، که این استدلال با فرض صدق استدلال ۱ ، کاذب است. 

بنابراین سالبه جزئیه در استدلال احمد قابل کاملا خطاست و چنین نتیجه نمیشود گرفت که کسانی هستند که تمسک نکرده اند و گمراه نشده اند.